Encefalopatia wątrobowa u psa to poważny zespół objawów neurologicznych wynikający z upośledzonej funkcji wątroby. Wątroba jest kluczowym organem odpowiedzialnym za metabolizm, detoksykację oraz usuwanie szkodliwych substancji z organizmu. Gdy przestaje prawidłowo funkcjonować, toksyny – zwłaszcza amoniak i inne produkty przemiany azotowej – zaczynają gromadzić się we krwi, prowadząc do uszkodzenia mózgu i zaburzeń neurologicznych.
Choroba ta może być efektem wrodzonych wad wątroby, takich jak przetoka wrotno-oboczna (portosystemic shunt – PSS), jak również schorzeń nabytych, takich jak marskość wątroby, nowotwory czy przewlekłe zapalenia. Wczesne rozpoznanie i leczenie encefalopatii wątrobowej mają kluczowe znaczenie dla zdrowia i życia psa.
Przyczyny encefalopatii wątrobowej
Encefalopatia wątrobowa u psów może być wynikiem różnych stanów patologicznych wpływających na funkcjonowanie wątroby.
1. Wrodzone zaburzenia wątroby
- Przetoka wrotno-oboczna (PSS) – wada polegająca na nieprawidłowym połączeniu naczyń, które omijają wątrobę, przez co toksyny nie są neutralizowane i dostają się bezpośrednio do krwiobiegu.
- Niedorozwój wątroby – wrodzona hipoplazja naczyń wątrobowych może prowadzić do zaburzeń detoksykacji.
2. Choroby nabyte
- Marskość wątroby – prowadzi do postępującego włóknienia tkanki wątrobowej i upośledzenia funkcji detoksykacyjnych.
- Nowotwory wątroby – powodują zmniejszenie sprawności metabolicznej wątroby i mogą zaburzać przepływ krwi.
- Przewlekłe zapalenie wątroby – prowadzi do uszkodzenia hepatocytów i zaburzeń metabolizmu amoniaku.
- Zatrucia toksynami – niektóre substancje, takie jak leki, rośliny trujące czy metale ciężkie, mogą prowadzić do ostrej niewydolności wątroby i encefalopatii.
3. Czynniki pogarszające stan psa
- Dieta bogata w białko – nadmierna ilość białka może zwiększyć produkcję amoniaku, co nasila objawy choroby.
- Infekcje i stany zapalne – mogą obciążać organizm i prowadzić do dekompensacji wątroby.
- Odwodnienie i niedotlenienie – mogą przyspieszać rozwój encefalopatii.
Objawy encefalopatii wątrobowej u psa
Objawy encefalopatii wątrobowej mogą być niespecyficzne i często są mylone z innymi schorzeniami neurologicznymi. Ich nasilenie zależy od stopnia uszkodzenia wątroby i stężenia toksyn we krwi.
1. Objawy neurologiczne:
- Zaburzenia świadomości – ospałość, apatia, dezorientacja.
- Problemy z koordynacją ruchową – niezborność, chwiejność, potykanie się.
- Drżenie mięśni, skurcze, drgawki.
- Ślepota, szczególnie w zaawansowanych przypadkach.
- Zmiany w zachowaniu – agresja, nadmierna pobudliwość lub otępienie.
2. Objawy ze strony układu pokarmowego:
- Wymioty i biegunka.
- Brak apetytu, chudnięcie.
- Wzdęcia, nadmierne wydzielanie śliny.
3. Objawy ogólne:
- Żółtaczka – zażółcenie dziąseł, skóry i oczu.
- Ciemne zabarwienie moczu.
- Nadmierne pragnienie i częste oddawanie moczu.
- Letarg i osłabienie.
Diagnostyka encefalopatii wątrobowej
Ze względu na niespecyficzne objawy, diagnostyka encefalopatii wątrobowej wymaga wykonania szeregu badań.
1. Badania laboratoryjne:
- Badania krwi – ocena poziomu enzymów wątrobowych (ALT, AST, ALP), stężenia amoniaku, glukozy, białka i albumin.
- Badanie poziomu kwasów żółciowych – ocena funkcji wątroby.
- Morfologia krwi – wykrycie ewentualnej anemii lub leukocytozy.
2. Badania obrazowe:
- USG jamy brzusznej – ocena struktury wątroby, wykrywanie przetok naczyniowych, marskości czy nowotworów.
- Tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) – pomocne w diagnostyce przetok wrotno-obocznych.
3. Próba tolerancji amoniaku
- Test wykonywany w specjalistycznych klinikach weterynaryjnych, który ocenia zdolność wątroby do metabolizowania amoniaku.
Leczenie encefalopatii wątrobowej
Leczenie encefalopatii wątrobowej zależy od przyczyny choroby oraz stopnia uszkodzenia wątroby.
1. Stabilizacja stanu psa:
- Podawanie płynów dożylnie – w celu usunięcia toksyn i poprawy nawodnienia.
- Leki zmniejszające poziom amoniaku – laktuloza (wiąże amoniak i pomaga usunąć go z organizmu).
- Antybiotyki (np. metronidazol, neomycyna) – ograniczają namnażanie się bakterii jelitowych produkujących amoniak.
- Leki przeciwdrgawkowe – stosowane w przypadku występowania drgawek.
2. Leczenie przyczynowe:
- W przypadku przetoki wrotno-obocznej – operacyjne zamknięcie nieprawidłowych naczyń krwionośnych.
- W przypadku marskości wątroby – terapia wspomagająca w celu spowolnienia postępu choroby.
- W przypadku nowotworów wątroby – leczenie chirurgiczne lub chemioterapia, jeśli jest to możliwe.
3. Specjalna dieta wątrobowa:
- Niskobiałkowa, z wysoką zawartością łatwostrawnych węglowodanów i tłuszczów.
- Wzbogacona w aminokwasy rozgałęzione (BCAA), które wspierają funkcje mózgu.
- Dodatki takie jak witamina E i cynk mogą chronić wątrobę przed dalszym uszkodzeniem.
Encefalopatia wątrobowa jest poważnym schorzeniem, które wymaga szybkiej interwencji weterynaryjnej. Wczesne rozpoznanie oraz odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia psa i wydłużyć jego życie. Właściciele psów powinni zwracać uwagę na nietypowe objawy neurologiczne i pokarmowe, które mogą wskazywać na problemy z wątrobą. Regularne badania profilaktyczne oraz zdrowa dieta to najlepszy sposób na zapobieganie schorzeniom wątroby i minimalizowanie ryzyka wystąpienia encefalopatii.